Hafta tatili; işçilere bir hafta içerisindeki çalışma günlerinin karşılığında tanınan haftanın herhangi bir günü kesintisiz olarak, 24 saat boyunca dinlenmelerine yönelik bir düzenlemedir.
Hafta tatilinin kanuni dayanağı öncelikle Anayasanın 50. maddesi hükmüdür. Hükme göre ; “...Dinlenmek, çalışanların hakkıdır….”. Dolayısıyla işçilere haftalık, yıllık vb. zaman dilimleri için belli sayıda gün kadar izin hakkı tanınmıştır.
İş Kanunu madde 63 hükmüne göre ise “...Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi; günde en çok yedi buçuk, haftada en çok otuz yedi buçuk saattir. Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir…” Bu hükümde belirtilen sürelere göre çalışan işçilere hafta tatili hakkının tanınması gerekmektedir.
Hafta tatili haftanın herhangi bir günü ve 24 saat kesintisiz olacak şekilde belirlenmeli ve kullanılmalıdır. Buna ilişkin birtakım başka koşullar da mevcuttur.
Yargıtay’ın muhtelif kararları ve ilke kararlarına göre (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2021/11720 E., 2021/16736 K. Sayılı ve 21.12.2021 Tarihli İlamı, Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2021/5305 E., 2021/9586 K. Sayılı ve 26.5.2021 Tarihli İlamı….) hafta tatilinin belli standartlara göre belirlenmesi ve kullandırılması gerekmektedir. Bu özellikler şunlardır;
- Kesintisiz en az 24 saattir, bölünerek kullandırılamaz. Hafta tatilinin yirmidört saatten az olarak kullandırılması halinde hafta tatili hiç kullandırılmamış sayılır.
- Eksik kullandırılırsa hiç kullandırılmamış sayılır.
- Denkleştirme mümkün değildir.
- Hafta tatili biriktirilerek toplu olarak kullandırılamaz. İşçinin bu yönde bir isteği, talebi ve rızası olsa dahi bu şekilde kullandırılan hafta tatili usulüne uygun kullandırılmamış kabul edilir. Hafta tatilinin ay içinde toplu olarak kullandırılması halinde sadece bir hafta tatilinin usulüne uygun kullandırıldığı kabul edilebilir. Usulüne uygun kullandırılmadığı kabul edilen hafta tatillerinde yapılan çalışma karşılığı ücretin %50 zamlı olarak hesaplanması gerekir. Bununla birlikte, işyerinin konumu ve işçinin isteğiyle gerçekleşen böyle bir uygulamada, hafta tatili olarak değerlendirilmeyen süreler için ödenen ücretin mahsup edilmesi hakkaniyete uygun düşer.
- Hafta tatili çalışması fazla çalışma hükümlerine göre ücretlendirilir.
- İşçiyi hafta tatilinde 10 dakika bile çalıştıran işveren, işçiye hafta tatili çalışması için 1,5 yevmiye vermek zorundadır.
- İşçi hafta tatili gününde çalışma karşılığı olmaksızın bir günlük ücrete hak kazanır.