Gemi ve Yatların (Teknelerin) Yabancı Ülkelerde Tescili

;

Türk Ticaret Kanunu md. 931’e göre;  “Tahsis edildiği amaç, suda hareket etmesini gerektiren, yüzme özelliği bulunan ve pek küçük olmayan her araç, kendiliğinden hareket etmesi imkânı bulunmasa da, bu Kanun bakımından “gemi” sayılır.” Bu tanımın genişletilmesi yoluyla yatlar da gemi olarak kabul edilmektedir.

Aynı hükümde ticaret gemileri de “Suda ekonomik menfaat sağlama amacına tahsis edilen veya fiilen böyle bir amaç için kullanılan her gemi, kimin tarafından ve kimin adına veya hesabına kullanılırsa kullanılsın “ticaret gemisi” sayılır.” şeklinde tanımlanmıştır.

Tıpkı kişiler bakımından olduğu gibi tüm gemilerin bir devletin bayrağını taşıması ve belli bir devlete tabiyetinin bulunması gerekmektedir. Bu ülkeye “bayrak devleti” denir.

Türkiye’de gemi ve yatların tescili Bağlama Kütüğü, Milli Gemi Sicili ya da Türk Uluslararası Gemi Siciline yapılabilmektedir. Her bir sicilin kendine özgü şartları mevcuttur. 

 Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu gereğince, TUGS’ye Türkiye'de ikamet eden Türk veya yabancı uyruklu gerçek kişiler ile Türkiye'de Türk yasalarına uygun olarak kurulmuş şirketlere ait gemi ve yatlar tescil edilebilir. Ayrıca, yurt dışından finansal kiralama yoluyla temin edilecek gemiler ve yatlar da TUGS'un özel bir sütununa kaydolunabilir.

Bu sicile tescil edilecek gemi ve yatların belirli şartları yerine getirmesi gerekmektedir. TUGSK md. 4 hükmüne göre bu şartlar şunlardır;

• TUGSK'nın yürürlüğe girdiği tarihte MGS'ye kayıtlı bulunan gemiler ve yatlar,
• Yurt içinde inşa edilen gemiler ve yatlar,
• Yurt dışından ithal edilecek 3.000 DWT'nin üzerindeki gemiler.

Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu md. 7 hükmüne göre TUGS'a tescil edilen gemiler ve yatlar Türk Bayrağı taşır ve Türk Bayrağı taşıyan gemiler ve yatlar mevzuatla tanınmış olan haklardan yararlanırlar. 

Milli Gemi Sicili bakımından ise Türk Bayrağı taşıyan ticaret gemileri ile diğer deniz araçlarının tescili için oluşturulmuş bir sicildir. Milli Gemi Siciline tescil işlemleri, gemi türüne, malikin uyruğuna ve gemilerin özelliklerine göre farklılık göstermektedir.

Bağlama Kütüğü ise gezinti tekneleri, yatlar ve diğer deniz araçları için kayıt sağlayan bir sicil olarak kurulmuştur. Ayrıca Türk Uluslararası Gemi Sicilinde kayıtlı olan gemi ve deniz araçları, Bağlama Kütüğü'ne de kaydedilirler.

Yat ve gemilerin tabi olduğu hukukun ve kimliğinin tespiti açısından bir tescil ülkesi olması ve o ülkenin (bayrak ülkesi) bayrağının çekilmesi zorundadır. Tüm yat ve gemilerin tabi olduğu bir devletin bulunması gerekmektedir.

Gemi ve yatların tescili bakımından gemi ve yat sahibinin gemisini hangi devlet siciline  tescil ettireceği konusunda bir tercih hakkı mevcuttur. Geminin hangi sicile tescil edileceği işlem kolaylığı, ekonomiklik, kolay kayıt işlemleri ve düşük kayıt maliyeti gibi unsurlar bakımından farklılık gösterebilir. Dolayısıyla gemi sahipleri “kolay bayrak devleti” olarak adlandırılan, gemi siciline kayıt işlem ve şartları daha kolay olan devletlerin gemi sicillerini tercih edebilirler. Gemi sicili daha sıkı şartlara tabi olan ve güvenli kabul edilen devletler ile “beyaz bayrak devleti” olarak adlandırılmaktadır.

Kolay bayrak devletlerinde Bahamalar, Panama gibi ülkelerin gemi sicilleri öne çıkarken beyaz bayrak devletleri bakımından ABD Delaware eyaleti ve Türk gemi sicilleri öne çıkmaktadır.

Gemi ve yat tescil süreci ülkeden ülkeye değişiklik gösterebilir. Ancak tescil için genel olarak aşağıdaki adımlar izlenmektedir;

1. Uygun bir ülke ve sicil seçilmesi
2. Gerekli belgelerin hazırlanması
3. Başvuru formunun doldurulması
4. Tescil ücretinin ödenmesi
5. Belgelerin ilgili makamlara sunulması
6. Başvurunun değerlendirilmesi
7. Tescil belgesinin alınması

             Gemi ve yatların yabancı ülkelerde tescili tescil kolaylıkları bakımından avantaj sağlayabilse de kolay bayrak devletlerinin gemi sicillerinin tercih edilmesi denetim zayıflığı vb. sebeplerle dezavantajlar da yaratabilir. Dolayısıyla bu işlemlerin gerçekleştirilmesinde ulusal ve uluslararası mevzuatın yakından takip edilmesi oldukça önemlidir.

Önemle belirtmek gerekir ki bu yazıdaki bilgilerin tamamı genel bir bilgilendirme içermekte olup hukuki danışmanlık ve reklam gibi algılanmamalıdır.  Yaşanılan her bir olay ve uyuşmazlığın bağımsız biçimde ayrı bir hukuki değerlendirmeye tabi tutulması gerekir. Ayrıca her bir hukuki konu ve meselenin çözümü uzman bilgisi gerektirmektedir. Bu sebeple de karşı karşıya kaldığınız hukuki uyuşmazlıklar ve olaylar için yetkin bir avukattan hukuki danışmanlık almanızı, Yargıya taşınan uyuşmazlıklar açısından da dosyalarınızı yetkin bir avukat aracılığı ile takip etmenizi öneririz. Yukarıdaki makale ile ilgili olarak veya her türlü hukuki destek ve danışmanlık için büromuzla iletişime geçebilirsiniz.