Sigorta Hukuku Nedir?

Sigorta, bir kimseyi birçok olay neticesinde ortaya çıkabilecek zararlara karşı korumayı sağlar. Sigorta şirketleri ise şahıslarla söz konusu olabilecek zararlar için sözleşme yapan kuruluşlardır.

Sigortacı ile sigorta yaptıran kişi arasındaki hukuki ilişkiyi ve sigortacılıkla uğraşan şirketlerin çalışmalarını düzenleyen hukuk kuralları bütününe sigorta hukuku denir. Sigortacı, sigorta yaptıran kişinin ödediği primler karşılığında tazmin borcu ortaya çıkabilecek riskli durumların tazminini üstlenmektedir. Sigorta hukukuyla alakalı genel hükümler 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bunun yanında 5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu ve bakanlık tarafından onaydan geçen Sigorta Genel Şartları hükümleri de sigorta hukukunun kaynakları arasında yer alır.

Sigorta sözleşmesi Türk Ticaret Kanun’u m.1402’ de düzenlenmiştir. Buna göre Sigorta sözleşmesi, sigortacının bir prim karşılığında, kişinin para ile ölçülebilir bir menfaatini zarara uğratan tehlikenin, rizikonun, meydana gelmesi hâlinde bunu tazmin etmeyi ya da bir veya birkaç kişinin hayat süreleri sebebiyle ya da hayatlarında gerçekleşen bazı olaylar dolayısıyla bir para ödemeyi veya diğer edimlerde bulunmayı yükümlendiği sözleşmedir. Sigortacı, sözleşmede öngörülen rizikonun gerçekleşmesinden doğan zarardan veya bedelden sorumludur. Sözleşmede öngörülen rizikolardan herhangi birinin veya bazılarının sigorta teminatı dışında kaldığını ispat yükü sigortacıya aittir.

Sigorta sözleşmesinde hem kişinin hem de sigorta şirketinin belirli yükümlülükleri vardır. Bunlar;

• Prim ödeme
• Beyanda bulunma,
• Rizikoyu ağırlaştırmama ve ağırlaşan rizikoyu bildirme,
• Rizikonun gerçekleştiğini bildirme yükümlülüğü,
• Zararı hafifletme ve kurtarma yükümlülüğü olarak belirtilebilir

Sigorta hukukundan doğan uyuşmazlıklara sigorta hukuku davası denir. Sigorta hukuku kapsamına giren davalardan bazıları şunlardır;

• Trafik kazası nedeniyle maddi ve manevi tazminat davaları
• Emeklilik sigortası, hayat sigortası ve sağlık sigortası kapsamından doğan alacak ve tazminat davaları
• Sigorta sözleşmelerinde yer alan yükümlülüklerin yerine getirilmemesinden doğan davalar
• Yangın, deprem, sel gibi doğal afetler sonucu oluşan sigorta alacak ve tazminat davaları
• Kasko, havacılık sigortası, deniz sigortası gibi sigortalarla ilgili itilaf davaları
• Zarar sigortaları, zorunlu mali sorumluluk sigortalarından doğan anlaşmazlıklarla ilgili davalar
• Ödenmeyen sigorta primleri için icra takibi

Sigorta türleri genel olarak ikiye ayrılır;

1. Zarar Sigortaları; Sigorta sözleşmesi kapsamında teminat altına alınan malvarlığına gelen tehlike ve zararının ortaya çıkması durumunda karşılaşılan maddi zararları tazmin eden sigortalardır. İkiye ayrılırlar;
2. Sorumluluk Sigortası; Sigortalının kişinin ya da kuruluşlarının kendilerinin uğradığı zararlara değil, üçüncü kişilere karşı yasalardan doğan sorumlulukları nedeniyle söz konusu olabilecek tazminat talepleri ve bunlara ilişkin yasal harcamaları teminat altına alan sigorta türüdür.  Sorumluluk sigortalarına örnek verecek olursak;

i) Zorunlu Trafik Sigortası

ii)Doktor Mesleki Sorumluluk Sigortası

2. Mal Sigortaları; Sigortalı kişinin taşınır ya da taşınmaz mallarına gelebilecek her türlü zarar ve tehlikeye karşı yapılan sigorta türüdür. Bunlara örnek verecek olursak;

i)Yangın Sigortası

ii) Hırsızlık Sigortası

iii)Deprem Sigortası

iv)Tarım Sigortası

v)Kasko Sigortası

vi)Nakliyat Sigortası

vii)İnşaat Sigortası

2) Can Sigortaları; Bu sigorta türünde işe kişinin hastalığı, yaşlanmasından dolayı çalışamadığı durumlardan hayatını devam ettirmesi veya ölümünden sonra ailesinin bakım ve ihtiyaçlarının giderilmesini sağlamak amacıyla yapılan sigortalardır. Bu tarz sigortalarda sigortacı sigortalıya zararın bedelini değil, sigorta sözleşmesinde belirtilen belli bir değerdeki tazminat tutarını ödemekle yükümlü bulunmaktadır Can sigortaları kendi arasında üçe ayrılır;

i)Hayat Sigortası; Bu sigorta türünde ise belirlenen primler karşılığında sigortalının ve ailesinin yaşamı güvenceye alınır. Hayat sigortası ülkemizde farklı olmakla birlikte şu durumlarda devreye girebilmektedir: Hastalık, vefat veya kaza gibi konular; sakatlık, hastalık gibi durumlarda iş kaybından dolayı meydana gelen maddi zararların karşılanması; kişinin isteği dışında işsiz kalması durumunda var olan borçların ödenmesi gibi

ii)Kaza Sigortası

iii)Hastalık ve Sağlık Sigortası; Bu sigorta türünde kişilerin kaza veya hastalık durumlarında tedavi ve hastane giderleri karşılanır.

Sigorta davalarında olaya sebebiyet veren eyleme göre yetkili mahkeme değişmektedir. Yetkili mahkeme belirlenirken bakılacak temel iki unsur vardır. Bunlar; davaya sebebiyet veren fiil ve sigortanın konusudur. Sigorta şirketine karşı hangi mahkemede dava açılır sorusuna cevap olarak;

• Motorlu taşıt kazaları için açılacak maddi ve manevi tazminat davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleridir.
• Ticaret Kanunu hükümleri uyarınca sorumluluk sigortalarında dava açılması gerektiğinde, söz konusu uyuşmazlık için Asliye Ticaret Mahkemelerine başvurmalıdır.
• Sigorta Şirketi ile sigortalı arasında, kişinin ticari işletmesini ilgilendirmeyen davalarda tüketici ilişkisi söz konusu olur ve söz konusu uyuşmazlık için Tüketici Mahkemelerine başvurulmalıdır.

Sigorta Hukuku, sigorta davası avukatlık ve danışmanlık ücretleri müvekkil ile avukat arasında somut olayın özelliklerine göre değişkenlik gösterir ve taraflar arasında serbest bir biçimde belirlenmektedir. Barolar belirli aralıklarla yol gösterici olması sebebiyle asgari ücret tarifeleri yayınlamaktadırlar. Hukuk Büromuz tarafından Ankara Barosu Avukatlık Tavsiye Ücret Tablosu dikkate alınmaktadır. Söz konusu tarifeler Baroların bulunduğu şehrin ve genel olarak ülkenin ekonomik koşulları, avukatların çalışma şartları ve ilgili diğer parametreler baz alınarak düzenlendiğinden bu tarifeler uygulamadaki ortalama ücretlere tekabül etmektedir. Ancak yine de belirtmek gerekir ki dava türü aynı olsa bile her iş kendi özelinde farklı iş ve işlemler gerektirdiğinden her dosya için belirlenen ücretlendirme farklı olabilir. Ayrıca Türkiye Barolar Birliği de her yıl asgari ücret tarifesi yayınlamaktadır. Bu noktada tekrar hatırlatmak gerekir ki Avukatlık ücretleri avukat ve müvekkil arasında; asgari ücret tarifesi, çalışma saatleri, davaya hazırlık süreci, delil toplama işlemleri, savunma stratejilerinin belirlenmesi, duruşmalar, müvekkil ile iletişim, avukatın deneyimi, uzmanlığı, bulunduğu şehir veya bölge gibi faktörlere bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. 

Önemle belirtmek gerekir ki bu yazıdaki bilgilerin tamamı genel bir bilgilendirme içermekte olup hukuki danışmanlık ve reklam gibi algılanmamalıdır.  Yaşanılan her bir olay ve uyuşmazlığın bağımsız biçimde ayrı bir hukuki değerlendirmeye tabi tutulması gerekir. Ayrıca her bir hukuki konu ve meselenin çözümü uzman bilgisi gerektirmektedir. Bu sebeple de karşı karşıya kaldığınız hukuki uyuşmazlıklar ve olaylar için yetkin bir avukattan hukuki danışmanlık almanızı, Yargıya taşınan uyuşmazlıklar açısından da dosyalarınızı yetkin bir avukat aracılığı ile takip etmenizi öneririz. Yukarıdaki makale ile ilgili olarak veya her türlü hukuki destek ve danışmanlık için büromuzla iletişime geçebilirsiniz.