İnternet Site ve İçeriklerine Erişimin Engellenmesi

        Hukukumuza göre belli neden ve koşulların varlığı halinde İnternet site ve içeriklerine erişimin engellenmesi ya da içeriğin yayından kaldırılması mümkündür. Bu kararlar adli ya da idari mercilerce verilebilir.

Türk hukukunda İnternet site ve içeriklerine erişimin engellenmesi hususu 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda (İnternet Kanunu) düzenlenmektedir. Bu mevzuat kapsamında ilgili şartların varlığı halinde internete erişimin engellenmesi mümkündür. Ayrıca internet alanında işlenen suçlarda görülen artış sebebiyle 7253 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun da yürürlüğe girmiştir.

Ancak internet site ve içeriklerine erişimin engellenmesi kararlarının alınması ya da kimi durumlarda da alınmaması ifade hürriyeti, bilgi alma hakkı, basın özgürlüğü gibi çeşitli hak ihlallerine sebep olabilir ve temel hakların çatışması söz konusu olabilir. Bu sebeple bu tür kararların mevzuata uygun şekilde tesis edilmesi ve ölçülü olması önemlidir.

      İnternet site ve içeriklerine erişim kararının şartları şunlardır;

• İnternette yapılan yayınlar aracılığıyla suç işlenmesi-hukuka aykırı içerik
• Kamu yararının bulunması
• Kişilik haklarının ihlal edilmesi
• Özel hayatın gizliliğinin ihlal edilmesi

1.   Hukuka Aykırı İçerik

5651 sayılı Kanun md. 8 hükmüne göre aşağıda belirtilen suçları oluşturduğu hususunda yeterli şüphe bulunan içerik ve yayınlar hukuka aykırı içerik kabul edilir ve bunlar hakkında erişimin engellenmesi kararı alınabilir;

(1) İnternet ortamında yapılan ve içeriği aşağıdaki suçları oluşturduğu hususunda yeterli şüphe sebebi bulunan yayınlarla ilgili olarak içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine karar verilir:

a) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan;

1) İntihara yönlendirme (madde 84),

2) Çocukların cinsel istismarı (madde 103, birinci fıkra),

3) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma (madde 190),

4) Sağlık için tehlikeli madde temini (madde 194),

5) Müstehcenlik (madde 226),

6) Fuhuş (madde 227),

7) Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama (madde 228), suçları.

b) 25/7/1951 tarihli ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanunda yer alan suçlar.

c) (Ek:25/3/2020-7226/32 md.) 29/4/1959 tarihli ve 7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanunda yer alan suçlar.

ç) (Ek:13/10/2022-7418/32 md.) 1/11/1983 tarihli ve 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanununun 27 nci maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında yer alan suçlar.

2.   Kamu Yararı

5651 sayılı Kanun md. 8/A hükmüne göre gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi hallerde Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı tarafından doğrudan erişim engeli kararı alınabilir. Hükme göre;

“Gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi

MADDE 8/A: (1) Yaşam hakkı ile kişilerin can ve mal güvenliğinin korunması, millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması sebeplerinden bir veya bir kaçına bağlı olarak hâkim veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde, Cumhurbaşkanlığı veya millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması ile ilgili bakanlıkların talebi üzerine Başkan tarafından internet ortamında yer alan yayınla ilgili olarak içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı verilebilir...”

3.   Kişilik Haklarının İhlal Edilmesi

İnternet yayınları aracılığıyla içerik bir suç teşkil etmese dahi kişilerin kişilik haklarının ihlal edilmesi söz konusu olabilir. Bu durumda ilgili kişinin başvurabileceği 2 yol vardır;

• İçerik veya yer sağlayıcısından uyarı yolu ile içeriğin yayından kaldırılmasını talep etmek. İçerik ya da yer sağlayıcısı 24 saat içinde talebe cevap vermelidir
• Doğrudan sulh ceza hakimliğine başvurarak içeriğin engellenmesi ya da kaldırılması talebinde bulunmak. Hakim öncelikle olarak yalnızca ilgili içeriğin engellenmesine karar verecektir ancak bunun yeterli olmaması halinde sitenin tamamı hakkında da erişim engeli kararı alınabilir. Hakim kararı Erişim Sağlayıcıları Birliği tarafından uygulanır.

4.   Özel Hayatın Gizliliğinin İhlal Edilmesi

İnternet yayınları aracılığıyla içerik bir suç teşkil etmese dahi kişilerin özel hayatının gizliliğinin ihlal edilmesi söz konusu olabilir. Bu durumda kişilerin içerik engellenmesi talebiyle doğrudan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna başvurmaları mümkündür.

Ayrıca 5651 sayılı Kanunun md. 9/A maddesinde de özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesi ayrıca düzenlenmiştir. Bu sebebe dayalı olarak içeriğin engellenmesi kararları doğrudan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından alınabilmektedir. Ancak kararın 24 saat içerisinde sulh ceza hakimliğine sunulması gerekmektedir.

İnternet site ve içeriklerine  erişimin engellenmesi kararları adli ve idari mercilerce verilebilmektedir. 

1. Adli Makamlar: İnternet site ve içeriklerine  erişimin engellenmesi kararı verebilecek adli makamlar; sulh ceza hakimliği(soruşturma evresinde), mahkemeler (kovuşturma evresinde) ve cumhuriyet savcılığıdır.Verilen karar yerine getirilmek üzere 24 saat içinde Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna bildirilir.

      5651 sayılı Kanun md. 8’de sayılan gecikmesinde sakınca bulunan hallerde (yaşam hakkı, kişilerin can ve mal güvenliğinin korunması, millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması) soruşturma evresinde cumhuriyet savcılığı da erişim engeli kararı verebilir. Ancak karar 24 saat içerisinde sulh ceza hakimliğince onaylanması gerekmektedir.

2. İdari Makamlar: İnternet site ve içeriklerine  erişimin engellenmesi kararı verebilecek idari makamlar; Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı, Cumhurbaşkanlığı ve 5602 sayılı Kanun kapsamında Şans Oyunları ile ilgili idari kuruluşlardır. 

      Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanının kimi durumlarda talep üzerine kimi durumlarda da resen erişim engeli kararı verme yetkisi bulunmaktadır. Ancak bu kararlar 24 saat içerisinde sulh ceza hakimliğine sunularak onaylanmak durumundadır.

İnternet site ve içeriklerine  erişimin engellenmesi kararları; site alan adı, hukuka aykırı yayına ilişkin bölüm ya da site IP adresi üzerinde uygulanır. Bu kararların olabildiğince sınırlı ve ölçülü biçimde verilmesi gerekmektedir. Bu sebeple yalnızca içeriğin hukuka aykırı kısmının engellenmesi ile amaca ulaşılabiliyorsa bununla yetinilmelidir. Aksi takdirde içeriğin bulunduğu sitenin tamamına erişim engeli getirilmesi de mümkündür.

Erişimin engellenmesi kararlarına itiraz etmek mümkündür. İtiraz hususu bakımından erişim engeli kararları ceza muhakemesi hukukundaki güvenlik tedbirleri ile aynı rejime tabidir. Bu sebeple erişimin engellenmesi kararlarına karşı itiraz Ceza Muhakemesi Kanunu md. 268 hükmüne göre kararın tebliğinden ya da öğrenilmesinden itibaren 2 hafta içerisinde yapılmalıdır.

Bilişim hukuku avukatlık ve danışmanlık ücretleri müvekkil ile avukat arasında somut olayın özelliklerine göre değişkenlik gösterir ve taraflar arasında serbest bir biçimde belirlenmektedir. Barolar belirli aralıklarla yol gösterici olması sebebiyle asgari ücret tarifeleri yayınlamaktadırlar. Hukuk Büromuz tarafından Ankara Barosu Avukatlık Tavsiye Ücret Tablosu dikkate alınmaktadır. Söz konusu tarifeler Baroların bulunduğu şehrin ve genel olarak ülkenin ekonomik koşulları, avukatların çalışma şartları ve ilgili diğer parametreler baz alınarak düzenlendiğinden bu tarifeler uygulamadaki ortalama ücretlere tekabül etmektedir. Ancak yine de belirtmek gerekir ki dava türü aynı olsa bile her iş kendi özelinde farklı iş ve işlemler gerektirdiğinden her dosya için belirlenen ücretlendirme farklı olabilir. Ayrıca Türkiye Barolar Birliği de her yıl asgari ücret tarifesi yayınlamaktadır. Bu noktada tekrar hatırlatmak gerekir ki Avukatlık ücretleri avukat ve müvekkil arasında; asgari ücret tarifesi, çalışma saatleri, davaya hazırlık süreci, delil toplama işlemleri, savunma stratejilerinin belirlenmesi, duruşmalar, müvekkil ile iletişim, avukatın deneyimi, uzmanlığı, bulunduğu şehir veya bölge gibi faktörlere bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. 

Önemle belirtmek gerekir ki bu yazıdaki bilgilerin tamamı genel bir bilgilendirme içermekte olup hukuki danışmanlık ve reklam gibi algılanmamalıdır.  Yaşanılan her bir olay ve uyuşmazlığın bağımsız biçimde ayrı bir hukuki değerlendirmeye tabi tutulması gerekir. Ayrıca her bir hukuki konu ve meselenin çözümü uzman bilgisi gerektirmektedir. Bu sebeple de karşı karşıya kaldığınız hukuki uyuşmazlıklar ve olaylar için yetkin bir avukattan hukuki danışmanlık almanızı, Yargıya taşınan uyuşmazlıklar açısından da dosyalarınızı yetkin bir avukat aracılığı ile takip etmenizi öneririz. Yukarıdaki makale ile ilgili olarak veya her türlü hukuki destek ve danışmanlık için büromuzla iletişime geçebilirsiniz.