Araç mahrumiyet bedeli; trafik kazası neticesinde aracı kullanılamaz hale gelen kusursuz tarafın, aracın tamiri süresince aracını kullanamayarak uğradığı zararın tazmini için kusurlu karşı taraftan talep edebileceği bir tazminat bedelidir. Yargıtay’a göre de araç mahrumiyet bedeli hasar gören araç sahibinin ihtiyaçları için aracını kullanamamaktan doğan süre içerisinde aynı niteliklere sahip bir ikame araç için ödenmesi gereken bedeldir.
Araç mahrumiyet bedelinin hukuki niteliği ise haksız fiil neticesinde meydana gelen kusur ve zarara dayalı bir tazminat türü oluşudur
Trafik kazası neticesinde araç mahrumiyet bedeli talep edebilmek için birtakım şartların varlığı gerekir;
- Araç kullanılamaz hale gelmiş, tamir için servise bırakılması gereken bir durumda olmalıdır.
- Talep edecek olan tarafın kusursuz ya da daha az kusurlu olması gerekir.
- Araç onarım süresinin makul bir süre olması gerekir.
Peki araç mahrumiyet bedeli nasıl hesaplanacaktır? Bu noktada şu ölçütlerden söz edilebilir;
- Hasar gören ve tamir için servise bırakılan aracın burada geçirdiği süre
- Bu süre zarfında kiralanabilecek emsal bir aracın kiralama ücreti
- Aracın mevcut piyasa değeri
- Aracın kullanımı sırasında karşılanması gereken zorunlu masraflar ise, yakıt gideri gibi, negatif olarak değerlendirilip tazminat miktarından düşülür
- Araç ticari nitelikte ise, örneğin bir işletmenin aracı, servisi vs. ise, ticari kazanç kaybı da dikkate alınır
Ayrıca yargı kararları çerçevesinde; önceki uygulamada araç mahrumiyet bedeline hükmedilmesi yalnızca fiilen ikame aracın edinildiği ve kullanıldığı ve bunun faturalandırılarak mahkemeye sunulduğu durumlarda mümkün olabilirken yeni uygulamada ikame araç edinilmese bile yukarıda belirtilen ölçütlere göre bir hesap yapılarak mahrum kalınan aracın bedeline tazminat olarak hükmedilebilmektedir.
Aracı hasar gören kişi araç mahrumiyet bedeli talebini kazanın kusurlu karşı tarafından da dava yoluyla yöneltebilir. Alacak/tazminat davası olarak nitelendirilen bu davalarda uygulamada mahkemenin araç mahrumiyet bedelinin hesabı için dosyayı bilirkişiye gönderdiği görülmektedir.
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2021/26777 E., 2022/11236 K. sayılı ve 29.09.2022 tarihli kararında araç mahrumiyet bedeli hesaplamasında bilirkişi raporunda olması gereken özellikleri belirlemiştir. Yargıtay’a göre bu özellikler şunlardır;
- Araçta oluşan maddi hasarın niteliğinin tespit edilmesi,
- Maddi hasarın niteliğine göre makul tamir süresinin değerlendirilmesi,
- Davacının ihtiyaçları için aracı kullanmaktan doğan bedelin değerlendirilmesi
- Makul tamir süresi içerisinde davacının ikame edeceği araç için ödemesi gereken bedelin tespiti,
- Bu bedelin tespitinde yukarıdaki hususların dikkate alınması.
Yargıtay 17. Hukuk Dairesinin 2015/17333 E. ve 2016/3648 K. sayılı kararına göre ise araç mahrumiyet bedeli hesabında dikkate alınması gereken ve bu hususların tespiti ve değerlendirilmesi için bilirkişi raporuna başvurulması gereken ölçütler şunlardır;
- Davacının araç mahrumiyeti nedeniyle zararına ilişkin delilleri
- Davacının işi
- Davacının evi ile işyeri arası uzaklık
- Hakkaniyet