Ödünç Verme Sözleşmeleri | Adi Tüketim ve Ticari Ödünç

Ödünç Verme Sözleşmeleri | Adi Tüketim ve Ticari Ödünç  - 61

ÖDÜNÇ SÖZLEŞMELERİ

Ödünç sözleşmeleri bir hakkın veya bir şeyin kullanılmasının devrini öngören sözleşmelerdir. Ödünç sözleşmeleri ikiye ayrılır:

  1. Kullanım Ödüncü (Ariyet) Sözleşmesi
  2. Tüketim Ödüncü (Karz) Sözleşmesi

 

KULLANIM ÖDÜNCÜ SÖZLEŞMESİ

Türk Borçlar Kanunu madde 379’da düzenlenmiştir. Ödünç verenin bir şeyin karşılıksız olarak kullanılmasını ödünç alana bırakmayı ve ödünç alanında o şeyi kullandıktan sonra geri vermeyi üstlendiği sözleşmelerdir.

Ödünç veren kullanım hakkını ivazsız yani karşılıksız olarak devreder ve bu onun asli edim yükümlülüğüdür. Ödünç alan ise bunu geri verir, bu da onun yan edim yükümlülüğüdür.

Hukuki Niteliği

 

  • Eksik iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir çünkü edimler bir karşılıklılık ilişkisi içinde değil, taraflardan birinin asli edim yükümlülüğünün karşılığını diğerinin yan edim yükümlülüğü oluşturmakta ve bunlar değiş tokuş ilişkisi içinde olmayıp bir bedel, karşılık yoktur ve ivazsızlık söz konusudur.
  • İvazsız yani karşılıksızdır.
  • Rızaidir yani başkaca bir şekil, geçerlilik vb. koşuluna tabi olmaksızın yalnızca tarafların karşılıklı iradelerinin örtüşmesi ile kurulur.
  • Sürekli borç ilişkisi doğuran bir sözleşmedir.
  • Kullanım ödüncünde mülkiyeti devir yoktur.
  • Herhangi bir şekil şartı yoktur.

Kullanım Ödüncü Konusu Olabilecek Şeyler

Kullanımı devredilen şey taşınır, taşınmaz mallar ve haklardır. Devredilen şeyler kullanılmakla tüketilebilen şeyler olmamalıdır. Örneğin bir elma kullanım ödüncüne söz konusu olamaz çünkü yersin veya yemek yaparsın ve bu ürün tükenir. Aynı şekilde haklar da kullanılmakla tüketilmemelidir. Örneğin alacak hakkı kullanmakla tükenen bir haktır. Mesela patent hakkı gibi sınai ve fikri mülkiyet hakları kullanılmakla tükenmez. Bu yüzden kullanım ödüncü sözleşmesine konu olabilir.

İnsan vücudu kullanım ödüncü sözleşmesinin konusu olamaz. Örneğin iş ödüncü sözleşmeleri kullanım ödüncü sözleşmesi olarak nitelendirilemez.

 

Özellikleri

Ödünç alanın aynen geri verme borcu vardır bu yüzden parça borcu söz konusudur. Parça borcu söz konusu olduğu için kullanımı devredilecek şey, sözleşmenin kurulduğu sırada şey neredeyse orada teslim edilir.

İvazsız bir sözleşme olduğu için hafif kusur sorumluluğu vardır. Yani kişi yalnızca kastından ve ağır ihmalinden sorumludur. Taksir neticesinde oluşan zararlardan sorumluluk olmaz.

Ödünç veren sözleşmeye konu olan şeyi kullanıma hazır bulundurmalıdır.

Ödünç alan sözleşmeye konu olan şeyi sözleşmeye veya amacına uygun olarak kullanmalıdır.    

Sözleşmede yararlanma hakkı verilmemişse ödünç alanın yararlanma hakkı yoktur.

Kullanım Ödüncü Sözleşmesinin Sona Ermesi

Süre varsa süre sonunda  sözleşme sona erer.

Bir amaç varsa amaç sonunda sözleşme sona erer.

Ödünç alanın ölümü veya iflası sözleşmeyi sona erdirir. Bunlar olağanüstü fesih sebebidir.

Ödünç veren açısından ivedi bir sebep çıktıysa yani o şeye veya hakkı ihtiyaç duyduysa geri isteme hakkına sahiptir.

Ödünç alan malı sözleşmeye aykırı kullanırsa, bozarsa veya bir başkasına kullandırırsa ödünç veren geri isteme hakkına sahiptir.

TÜKETİM ÖDÜNCÜ SÖZLEŞMESİ

 

Türk Borçlar Kanunu madde 386’da düzenlenmiştir. Ödünç verenin bir miktar parayı veya tüketilebilen bir şeyi ödünç alana devretmeyi, ödünç alanın da aynı miktar ve nitelikte şeyi geri verdiği sözleşmelerdir.

 

Tüketim Ödüncü Konusu Olabilecek Şeyler

Çeşit borcu söz konusudur. 

Taşınmazlar kullanmakla tükenmediği için tüketim ödüncü sözleşmesinin konusu olamazlar.

 

Türleri

Tüketim ödüncü sözleşmelerinde, ödünç alanını faiz ödemek zorunda olup olmadığı hususu Türk Borçlar Kanunu’nun 387. maddesinde düzenlenmiştir. Hükme göre;

“(1) Ticari olmayan tüketim ödüncü sözleşmesinde, taraflarca kararlaştırılmış olmadıkça faiz istenemez. (2) Ticari tüketim ödüncü sözleşmesinde, taraflarca kararlaştırılmamış olsa bile faiz istenebilir.”

Tüketim ödüncü sözleşmeleri arasında bir ayrıma gidilmesi ve iki farklı tüketim ödüncü sözleşmesi türünden söz edilmesi de bu hükümden kaynaklanmaktadır. Tüketim ödüncü sözleşmeleri arasındaki fark faiz noktasındadır.

Adi Tüketim Ödüncü Sözleşmesi: Faiz söz konusu olması için sözleşmede tarafların faiz kararlaştırması gerekir. Faiz oranı taraflarca serbestçe takdir edilebilir. Ancak Türk Borçlar Kanunu’na göre, taraflar arasında yapılan sözleşmelerde faiz oranı belirlenmediği takdirde, ödünç veren tarafından ödünç verilen paranın geri ödenmesine kadar geçen süre için yasal faiz oranı uygulanır.

Ticari Tüketim Ödüncü Sözleşmesi: Taraflar tarafından kararlaştırılmasa da faiz söz konusudur. Kanundan dolayı böyle bir faiz hakkı vardır.

 

Hukuki Niteliği

 

  • Mülkiyeti devir söz konusudur. Bu yüzden ödünç veren mutlaka malik olmalıdır.
  • Eğer faiz kararlaştırılmışsa tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir. Faiz kararlaştırılmadıysa eksik iki tarafa borç yükleyen bir sözleşme olur.
  • Faizliyse ivazlıdır, faizse ivazsızdır.
  • Sürekli borç ilişkisi doğurur.
  • Rızaidir yani başkaca bir şekil, geçerlilik vb. koşuluna tabi olmaksızın yalnızca tarafların karşılıklı iradelerinin örtüşmesi ile kurulur.

 

Özellikleri

TBK madde 389’a göre ödünç alan veya veren söz konusu şeyin tesliminde temerrüde düşerse 6 ay içinde teslim davası açılabilir. Bu altı aylık süre zamanaşımı süresidir.

Ödünç alan, ödünç sözleşmesinin kurulmasından sonra ödeme güçsüzlüğüne düşerse ödünç veren, ödünç konusunun tesliminden kaçınabilir.Ödünç veren, ödünç alanın sözleşmenin kurulmasından önce ödeme güçsüzlüğüne düşmüş olduğunu daha sonra öğrenmişse, aynı hakka sahiptir.

Tüketim Ödüncü Sözleşmesinin Sona Ermesi

Süre varsa süre sonunda  sözleşme sona erer.

Bir amaç varsa amaç sonunda sözleşme sona erer.

Ödüncün geri verilmesi konusunda belirli bir gün ya da bildirim süresi veya borcun geri istendiği anda muaccel olacağı kararlaştırılmamışsa ödünç alan, ilk istemden başlayarak altı hafta geçmedikçe ödüncü geri vermekle yükümlü değildir.

 

 

   Önemle belirtmek gerekir ki bu yazıdaki bilgilerin tamamı genel bir bilgilendirme içermekte olup hukuki danışmanlık ve reklam gibi algılanmamalıdır.  Yaşanılan her bir olay ve uyuşmazlığın bağımsız biçimde ayrı bir hukuki değerlendirmeye tabi tutulması gerekir. Ayrıca her bir hukuki konu ve meselenin çözümü uzman bilgisi gerektirmektedir. Bu sebeple de karşı karşıya kaldığınız hukuki uyuşmazlıklar ve olaylar için yetkin bir avukattan hukuki danışmanlık almanızı, Yargıya taşınan uyuşmazlıklar açısından da dosyalarınızı yetkin bir avukat aracılığı ile takip etmenizi öneririz. Yukarıdaki makale ile ilgili olarak veya her türlü hukuki destek ve danışmanlık için büromuzla iletişime geçebilirsiniz.

İçeriklerimiz

Adres
Oğuzlar Mah. Barış Manço Cad. No:7/1 Balgat Çankaya /Ankara

İletişim Formu

YASAL UYARI

Bu sitede bulunan her türlü bilgi, yazı ve yapılan açıklamalar 1136 sayılı Avukatlık Kanunu ve Türkiye Barolar Birliği’nin meslek kuralları bağlamında bilgilendirme amaçlı olup reklam amacı taşımaz. Bu nedenle, haksız rekabet yaratıldığı şeklinde yorumlanmamalıdır. Ziyaretçiler ve Müvekkillerin, Sitede yayımda olan bilgiler nedeniyle zarara uğradıkları iddiası bakımından Hukuk Büromuz herhangi bir sorumluluk kabul etmemektedir.