Yabancı Para Üzerinden Başlatılan İcra Takibinde TL Karşılığı Gösterilmezse Takip Geçersiz Sayılır

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin 24.02.2025 tarihli, E. 2025/617, K. 2025/1082 sayılı kararı; yabancı para alacaklarına dayalı başlatılan icra takiplerinde uygulamaya yön veren nitelikte önemli bir içtihattır.

Söz konusu karara göre, yabancı para üzerinden ilamsız icra takibi başlatılırken, alacaklının takip talebinde ve ödeme emrinde alacağın Türk Lirası karşılığını açıkça göstermesi zorunludur. Bu zorunluluk, İcra ve İflas Kanunu’nun genel sistematiği gereği, takip talebinin hem icra müdürlüğü nezdinde işlem yapılabilir olmasını sağlamak hem de borçlunun ödeme emrine konu borcu anlayıp buna göre itiraz veya ödeme hakkını kullanabilmesi için getirilmiştir.

Alacağın TL karşılığının gösterilmemesi hâlinde, usulüne uygun bir takip başlatılmış sayılmaz. Dolayısıyla, borçlunun yaptığı itiraz üzerine açılan itirazın iptali davası da usulden reddedilir. Bu durumda mahkeme, alacaklının haklı olup olmadığını esastan incelemeden, yalnızca usule aykırılık nedeniyle davayı reddeder.

Bu karar, uygulamada sıkça karşılaşılan eksikliklerden birine dikkat çekmektedir. Uygulamada, döviz cinsinden alacakların tahsili amacıyla başlatılan takiplerde TL karşılığı gösterilmeden yapılan başvurulara rastlanabilmektedir. Ancak takip talebinde ve ödeme emrinde TL karşılığının gösterilmemesi, yalnızca bir şekil eksikliği değil, takip işleminin hukuken geçersiz olmasına yol açan ciddi bir usul hatasıdır.

Sonuç olarak, yabancı para alacağı için takip başlatmak isteyen alacaklıların ve vekillerinin, takip talebi düzenlenirken alacak miktarının başvuru tarihindeki Merkez Bankası efektif satış kuru üzerinden TL karşılığını da açıkça belirtmeleri gerekmektedir. Aksi halde, takip geçersiz sayılacak ve alacaklı, hem itirazın iptali davasında haklı olsa dahi usulden ret kararı ile karşılaşacak hem de yargılama gideri ve vekalet ücreti gibi ek külfet ile karşılaşacaktır.

Yabancı para üzerinden başlatılan icra takibinde, takip talebinde ve ödeme emrinde alacağın Türk Lirası karşılığının gösterilmemesi halinde, usulüne uygun açılmış geçerli bir takip bulunmadığından itirazın iptali davasının usulden reddi gerekir. Yargıtay 3. HD, E. 2025/617, K. 2025/1082, 24.02.2025

YARGITAY KARARI:

3. Hukuk Dairesi         2025/617 E.  ,  2025/1082 K.

MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi Başkanlar Kurulu
SAYISI : 2024/19 E.

I. BAŞVURU
Başvurucu davacı vekili, yabancı para cinsinden açılan icra takibinde "USD" seçilmesi halinde, sisteme müdahale imkanı olmadan, 14. basamakta sistemin doğrudan Merkez Bankası kayıtlarından aldığı "TL" rakamı üzerinden belirlediği harç miktarını doğrudan tahsil ettiğini, yine UYAP sisteminin hazırladığı takip talebinin dosyasına aktarılması, takip talebine göre ödeme emri düzenleyerek, tebliğ edilmesi işlemi de UYAP üzerinden İcra Müdürlüğü tarafından yapıldığını, UYAP sisteminin başvurucuya, yabancı para birimi ile ilgili yapılacak takibe ekleme veya açıklama yapabilme imkanı vermediğini, döviz talepli takiplerde UYAP sistemi kullanılarak yapılacak icra takip taleplerinde, dava konusu takipte UYAP sisteminin adım adım izlenmesi, takipte ekleme, değiştirme yapılamaması veya hiçbir şekilde sisteme müdahale imkanının bulunmaması nedeniyle icra takibinde yabancı para cinsinden alacağın TL karşılığının gösterilmemesi durumunun farklı kararlara yol açtığını belirtilerek İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesinin ve Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesinin kesin nitelikteki kararları arasındaki uyuşmazlığının giderilmesini talep etmiştir.

II. UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU KARARLAR
A. İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesinin 28.06.2024 tarihli ve 2024/839 E., 2024/1143 K. sayılı Kararı
Davacı vekilinin müvekkilinin gayrimenkul alımı için davalının hesabına 505.000,00 TL ve 30.000,00 USD tutarında para gönderdiğini, ancak gayrimenkulün verilmediğini, davalının şirketten pay verileceği iddiasıyla müvekkilini oyaladığını 505.000,00 TL ve 30.000,00 USD'nin tahsili için takip başlattığını belirterek fazlaya ilişkin talep ve dava hakları saklı kalmak kaydıyla borçlunun icra takibine yaptığı itirazın iptalini, İstanbul 5. İcra Müdürlüğünün 2023/30228 E. sayılı icra dosyasının kaldığı yerden devamını, borçlunun takip konusu borcu mevduata uygulanacak en yüksek reeskont avans faizi ile ödemesini, borçlunun kötü niyetli ve haksız itirazından dolayı likit olan asıl alacak üzerinden %20'den aşağı olmamak üzere icra inkar tazminatına mahkum edilmesini talep ettiği davada İstanbul 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 22.02.2024 tarihli ve 2023/611 E., 2024/114 K.sayılı kararı ile takip talebinde ve ödeme emrinde yabancı para alacağının Türk Lirası karşılığı gösterilmediği gerekçesiyle davanın 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 114/2. ve 115/2. maddeleri uyarınca usulden reddine dair verilen kararının davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine İstanbul Bölge Adliye Mahkemesinin 13. Hukuk Dairesince "...Mahkeme kararında yer verilen Hukuk Genel Kurul Kararı ve sonrasında bu doğrultuda verilen Yargıtay Daire kararlarından sonra TBK'nın 99. maddesi ile getirilen düzenleme dikkate alındığında, döviz alacağının aynen ödenmesinin talep edilebileceği anlaşılmaktadır. Bu durumda davacı, fatura ve sözleşmedeki kayıt nedeniyle aynen ödeme talep edebilir. İİK'nın 58. maddesindeki düzenleme, icra takip harcın belirlenmesine ilişkin olup UYAP ortamında başlatılan takiplerde harcın sistem tarafından otomatik olarak hesaplanıp tahsil edildiği anlaşılmaktadır. Takip bu nedenle geçerli olduğundan, Mahkemece işin esası incelenerek bir karar verilmesi gerekirken dava şartı yanlış değerlendirilerek yukarıdaki şekilde karar verilmesi yerinde görülmemiştir. Kaldı ki; davaya konu takip talebinde ve ödeme emrinde 30.532,60 USD yabancı para alacağının Türk Lirası karşılığı gösterilmemiş ise de takip talebi ve ödeme emrinde yabancı para (30.532,60 USD) talebi yanında 516.264,79 TL alacak talebinin de bulunduğu, TL alacak talebine de borçlunun itirazı üzerine 516.264,79 TL ile 30.532,60 USD alacak yönünden takibin devamına karar verilmesi talebiyle eldeki itirazın iptali davasının açıldığı, Mahkemece, takip talebi ve ödeme emrinde bulunması zorunlu olan yabancı para alacağının Türk Lirası karşılığının bulunmadığı gerekçesiyle davanın dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verilmiş ise de, davacı tarafın icra takip talebinde talep edilen ve davaya konu edilen TL alacağı yönünden değerlendirme yapılıp olumlu/olumsuz karar verilmemesi yerinde görülmemiştir. Bu husus kamu düzenine ilişkin olup, HMK'nın 355. maddesi uyarınca istinaf incelemesinde re'sen nazara alınmak durumundadır.
Yukarıda izah edilen gerekçelerle; davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile, yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda İlk Derece Mahkemesi kararının, HMK'nın 355, 297, 353/1-a-4 maddeleri uyarınca kaldırılmasına, dosyanın Mahkemesine iadesine..." dair kesin olmak üzere karar verilmiştir.

B. Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesinin 15.02.2024 tarihli ve 2023/265 E., 2024/315 K. sayılı Kararı
Davacı vekilinin müvekkilinin elinde bulunan parasını değerlendirme/yatırım amacı ile taşınmazı satın almaya karar verdiğini, bu amaçla davalı adına olan banka hesabına ilk ödeme/peşinat olarak 148.300 USD ödeme yapıldığını, taşınmazın devrinin yapılmadığını, ancak ödemelerin iade edilmediğini, davalı hakkında takip başlatıldığını belirterek itirazın iptali ile takibin devamı ve itirazın iptaline karar verilen tutarın %20'sindan aşağı olmamak üzere icra inkar tazminatı talebiyle açılan davada Bursa 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 30.09.2022 tarihli ve 2023/265 E., 2024/315 K. sayılı kararı ile geçersiz takip gerekçesiyle davanın reddine dair verilen kararının davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bursa Bölge Adliye Mahkemesinin 13. Hukuk Dairesince "...2004 sayılı İİK 58/3. maddesinde (17/07/2003 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 4949 sayılı Kanun'un 12. maddesi ile değişik), alacağın veya istenen teminatın Türk parasıyla tutarı ve faizli alacaklarda faizin miktarı ile işlemeye başladığı gün, alacak veya teminat yabancı para ise alacağın hangi tarihteki kur üzerinden talep edildiği ve faizinin takip talebinde gösterilmesi gerektiği düzenlenmiştir. Aynı durum, 2004 sayılı İİK 60/1. maddesi gereği ödeme emri için de geçerlidir. Bursa 6. İcra Müdürlüğü 2021/4356 E. sayılı dosyası takip talebi ve ödeme emrinin incelenmesinde, yabancı para alacağı ile takip başlatılıp fiili ödeme tarihindeki kur üzerinden tahsilinin talep edildiği, ancak takip talebinde yabancı para alacağının Türk Lirası (TL) karşılığı gösterilmemiştir. Yabancı para alacağın karşılığı TL'nin, takip talebi ve ödeme emrinde gösterilmesi kanuni zorunluluk olup, kamu düzenindendir. Bu yönüyle Mahkemece resen dikkate alınacaktır (Yargıtay 11 HD. 2022/1883 E., 2023/5748 K. sayılı ilam). 6100 sayılı HMK 114/1. maddesinde dava şartları sayılmış, 114/2 maddesinde özel kanunlara atıf yapılmıştır. İtirazın iptali davasının görülebilmesi için geçerli bir takibin varlığı şarttır, başka bir ifade ile geçerli bir takibin bulunmaması halinde itirazın iptali davasının dinlenilmesine olanak yoktur. Somut olayda, takip talebinde ve ödeme emrinde yabancı para alacağının TL karşılığı gösterilmemiş olup, davalı hakkında usulüne uygun açılmış geçerli bir takip olmadığı, bu hususun da itirazın iptali davası bakımından dava şartı olduğu anlaşılmakla davanın usulden reddine karar verilmesinde isabetsizlik yoktur (Yargıtay 19. HD. 2014/12593 E., 2015/9366 K. sayılı ilam). Davacı vekilinin istinaf talebi yerinde değildir. HMK 355. maddesi gereğince istinaf yoluna başvuranın sıfatına ve istinaf konusu yapılan nedenlere ve kamu düzeni ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda, İlk Derece Mahkemesi kararı usul ve yasaya uygun olması nedeniyle davacı vekilinin istinaf taleplerinin reddine..." dair kesin olmak üzere karar verilmiştir.

III. BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ HUKUK DAİRELERİ BAŞKANLAR KURULU KARARI
Bursa Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunun 03.01.2025 tarihli ve 2024/19 E. sayılı kararı ile İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesinin ve Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesinin kesin nitelikteki kararı arasında; takip talebinde talep olunan yabancı para alacağın Türk parası ile tutarı ve yabancı para alacaklarında alacağın hangi tarihteki kur üzerinden talep edildiğinin gösterilmesinin gerekip gerekmediği, UYAP üzerinden hazırlanan evraklarda bu hususa yer verilip verilmediği konusunda Daireler arasındaki uyuşmazlığın Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesinin 2023/265 E., 2024/315 K. sayılı kararı doğrultusunda giderilmesi yönündeki görüşüyle, 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun'un (5235 sayılı Kanun) 35. maddesi uyarınca uyuşmazlığın giderilmesi talep edilmiştir.

IV. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
Uyuşmazlık, yabancı para üzerinden başlatılan icra takibinde takip talebinde yabancı para alacağının TL üzerinden değerinin gösterilmesinin gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.
Bölge Adliye Mahkemelerinin benzer olaylarda kesin nitelikteki kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un 35. maddesinde yer alan düzenlemedir.
2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun (İİK) Takip talebi ve muhtevası başlıklı 58. maddesinde; "(Değişik birinci fıkra: 2/7/2012-6352/9 md.) Takip talebi icra dairesine yazılı veya sözlü olarak ya da elektronik ortamda yapılır.
Talepte şunlar gösterilir:
1. (Değişik: 2/7/2012-6352/9 md.) Alacaklının ve varsa kanuni temsilcisinin ve vekilinin adı, soyadı; alacaklı veya vekili adına ödemenin yapılacağı banka adı ile hesap bilgileri; varsa Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası veya vergi kimlik numarası; şöhret ve yerleşim yeri; alacaklı yabancı memlekette oturuyorsa Türkiye’de göstereceği yerleşim yeri (Yerleşim yeri gösteremezse icra dairesinin bulunduğu yer yerleşim yeri sayılır.);
2. (Değişik: 2/7/2012-6352/9 md.) Borçlunun ve varsa kanuni temsilcisinin adı, soyadı, alacaklı tarafından biliniyorsa Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası veya vergi kimlik numarası, şöhret ve yerleşim yeri;
Bir terekeye karşı yapılan taleplerde kendilerine tebligat yapılacak mirasçıların adı, soyadı, biliniyorsa Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası veya vergi kimlik numarası, şöhret ve yerleşim yerleri;
3. (Değişik: 17/7/2003-4949/12 md.) Alacağın veya istenen teminatın Türk parasıyla tutarı ve faizli alacaklarda faizin miktarı ile işlemeye başladığı gün, alacak veya teminat yabancı para ise alacağın hangi tarihteki kur üzerinden talep edildiği ve faizi;

4. Senet, senet yoksa borcun sebebi;
5. Takip yollarından hangisinin seçildiği;
Alacak belgeye dayanmakta ise, belgenin aslının veya alacaklı yahut mümessili tarafından tasdik edilmiş, borçlu sayısından bir fazla örneğinin takip talebi anında icra dairesine tevdii mecburidir.
Alacaklıya takip talebinde bulunduğuna ve verdiği belgelere, talep ve takip masraflarına dair bedava ve pulsuz bir makbuz verilir." ve İcra ve İflas Kanunu Yönetmeliğinin İcra tutanağı ve takip talebi başlıklı 20. maddesinde; "İlâmların ve ilâm niteliğindeki belgelerin icrasına ilişkin işlemler, icra tutanağına tarih sırası ile düzenli olarak geçirilir.
Bu tutanağın ilk sayfası takip talebini içerir. Bu sayfaya ilâmın veya belgenin tarih ve numarası; hangi mahkeme veya makamdan verildiği; alacaklının ve varsa kanuni temsilcisinin ve vekilinin adı, soyadı; yerleşim yerindeki adresi, vergi kimlik numarası; (Değişik:RG-16/4/2013-28620) , ödemenin yapılacağı banka adı ve hesap bilgisi borçlu ve varsa kanuni temsilcisinin adı, soyadı; alacaklı tarafından biliniyorsa vergi kimlik numarası ve yerleşim yerindeki adresi; alacaklı yabancı ülkede oturuyorsa Türkiye'de göstereceği yerleşim yerindeki adresi (yerleşim yeri göstermezse icra dairesinin bulunduğu yer yerleşim yeri sayılır) ve hükmün veya belgenin özeti; bir terekeye karşı açılan takiplerde kendilerine tebligat yapılacak olan mirasçıların adı ve soyadı; yerleşim yerindeki adresleri; alacağın veya talep olunan teminatın cins ve Türk parası ile tutarı, faizli alacaklarda faizin miktarı ile işlemeye başladığı gün; alacak veya teminat yabancı para ise alacağın hangi tarihteki kur üzerinden talep edildiği ve faizi; alacaklının takip yollarından hangisini seçtiği geçirilir.
İlâmsız takibe ilişkin bütün işlemler, icra tutanağına tarih sırası ile kaydedilir. Bu tutanağın ilk sayfasını teşkil eden takip talebinde birinci fıkrada yazılı hususlara ek olarak, talep senede dayanıyorsa senedin tarih ve özeti ve senet yoksa borcun sebebi de gösterilir." düzenlenmelerine yer verilmiştir.
Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Genel Müdürlüğünün 23.12.2024 tarihli yazı cevabında; "Avukat Portal üzerinden icra takibi oluşturma işlemleri yapılırken yabancı para cinsinden olan alacağın Türk Lirası karşılığının, takip talebinde açıkça gösterilmesine engel olan sistemsel bir hata bulunmamaktadır.
İlgi (b) ve (d) sayılı yazılarımızda Avukat Portal üzerinden icra takibi oluşturma işlemine ilişkin "takip türü, takip yolu, takip şekli, taraf, alacak kalemi ve faiz bilgileri, takip tarihi veya fiili ödeme tarihi" takibi başlatan avukat tarafından girilmekte olduğu, avukatlar tarafından girilen veriler doğrultusunda İcra İflas Kanunun 58. maddesinde takip talebinde bulunması gerekli unsurlar gereği takip talebi oluşturularak avukatın onayına sunulmakta ve veri girişi sonrasında düzenlenen bu belge üzerinde değişiklik yapılamadığı,
Avukat Portal'da takip açılış aşamalarının birinci adımı olan "Dosya/Takip Bilgileri" ekranında "1/4 Açıklaması" alanına Avukat tarafından istenilen bilgilerin girilmesi gerektiği, söz konusu alana girilmesi gereken bilgilere dair EK-1'de gönderilen ekran görüntüsünden de anlaşılacağı üzere "Alacağın veya istenen teminatın Türk parasıyla tutarı ve faizli alacaklarda faizin miktarı ile işlemeye başladığı gün, alacak veya teminat yabancı para ise alacağın hangi tarihteki kur üzerinden talep edildiği ve faizi yazılır." ifadesinin yer aldığı,
Döviz takibi başlatan alacaklı vekilince, 1/4 açıklama alanına harca esas tutarın (yabancı para cinsinden olan alacağın) Türk lirası cinsinden yazması halinde bu bilginin takip talebine yansıtıldığı,
Yine EK-2'de görüleceği üzere takip açılış aşamalarının üçüncü adımı olan "İlamlı/İlamsız Bilgileri" ekranında ise (1/4 açıklama alınana girilen veriye bakılmaksızın) girilen alacak kalemlerinin Türk Lirası cinsinden hesaplanan değeri "Takibe Esas Tutar" alanında gösterildiği..." açıklanmıştır.
Tüm bu açıklamalar sonrasında uyuşmazlık konusu dava dosyalarının incelenmesinde; İİK'nın 58/3. maddesinde; alacağın veya istenen teminatın Türk parasıyla tutarının ve faizli alacaklarda faizin miktarı ile işlemeye başladığı günün, alacak veya teminat yabancı para ise alacağın hangi tarihteki kur üzerinden talep edildiğinin ve faizinin, takip talebinde belirtilmesi gerektiği düzenlenmiştir. Yine aynı Kanun'un 60/1-1. maddesinde; alacaklının veya vekilinin banka hesap numarası hariç olmak üzere, 58. maddeye göre takip talebine yazılması lazım gelen kayıtların ödeme emrinde bulunması gerektiği belirtilmiştir.
Buna göre; alacaklı, yabancı para alacağının Türk Lirası karşılığını, takip talebinde göstermek zorunda olup, buna bağlı olarak bu zorunluluğun ödeme emrinde de yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu noksanlık kamu düzeni ile ilgili olup, takibin her safhasında re'sen göz önünde tutulmalıdır (HGK'nın 12.05.1999 tarih ve 1999/12-271 E. - 99/301 K. sayılı kararı).
Somut olayda, takip dosyalarının incelenmesinde; takip talebinde yabancı para alacağının Türk Lirası karşılığı gösterilmeden takip başlatıldığı anlaşılmaktadır. Mahkemece, takip talebinde yabancı para alacağının harca esas değer olarak Türk Lirası karşılığı gösterilmesinin takip talebinde bulunması gerekli zorunlu unsur olduğu (Dairemizin 09.09.2024 tarihli ve 2021/8111 E., 2021/13025 K. sayılı ilamı ve 31.05.2022 tarihli ve 2021/5981 E., 2022/5251 K. sayılı ilamı ile Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin 10.12.2024 tarihli ve 2024/6501 E., 2024/10385 K. sayılı ilamı ve 03.12.2024 tarihli ve 2024/5364 E., 2024/10157 K. sayılı ilamı), bu konuda Adalet Bakanlığının yazı cevabına göre sistemsel bir sorunun da olmadığı anlaşıldığından davanın usulden reddine karar verilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Açıklanan sebeplerle uyuşmazlığın Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesinin 15.02.2024 tarihli ve 2023/265 E., 2024/315 K. sayılı kararının gerekçesi açısından genel hatları ile Dairemiz emsal kararlarına da uygun olduğu anlaşıldığından uyuşmazlığın yukarıda ayrıntılı şekilde açıklanan doğrultuda giderilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

KARAR
1.Yabancı para üzerinden başlatılan icra takiplerine TL karşılığı değerinin yazılmasının zorunlu olduğu İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesinin ve Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesinin kesin nitelikteki kararları arasındaki görüş ve uygulama uyuşmazlığının bu şekilde giderilmesine,
2. Dosyanın Bursa Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kuruluna gönderilmesine,
3. Karardan bir örneğin Bölge Adliye Mahkemelerinin hukuk dairelerine bildirilmesi için Hâkimler ve Savcılar Kurulu Genel Sekreterliğine gönderilmesine, 24.02.2025 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.