Trafik Kazalarında Kusur Nedir? Asli - Tali Kusur Nedir?

Hukukta "kusur" kavramı, bir olayda meydana gelen zarardan kimin veyahut kimlerin sorumlu olduğunu belirlemek için kullanılır. Ancak, bu kusurun farklı dereceleri bulunur: Bu dereceler Asli kusur ve tali kusur olmak üzere ikiye ayrılır. Bu iki kavramı ve asli kusur ile tali kusur arasındaki farkı anlamak, hukuki süreçlerde tarafların sorumluluk oranlarını tespit etmek açısından büyük önem taşır. 

Ayrıca;

Hukukumuzda Kusursuz Sorumluluk da mevcut olmakla beraber bu konu ile ilgili makalemiz de detaylı olarak ele alınmıştır. Kusursuz Sorumluluk Halleri başlıklı makale için buraya tıklayabilirsiniz.

Trafik kazaları kapsamında da kusur önemli bir rol oynamaktadır. Trafik kazaları bağlamında kusurun belirlenmesi, kazanın sebeplerini ve sonuçlarını anlamak için kritik bir rol oynar. Bu belirleme, kazaya karışan kişilerin her birinin trafik kurallarına uyumunu, dikkat seviyelerini ve olay anındaki sorumluluklarını göz önünde bulundurur. Kusur, genellikle sürücülerin trafik ışıklarına uymamaları, hız sınırlarını aşmaları, yola çıkmadan önce gerekli önlemleri almamaları ya da anlık dikkatsizlik gibi hatalı davranışlarla ilişkilidir. Bu unsurlar, kazanın meydana gelmesinde hangi tarafın ne kadar sorumlu olduğunu belirlerken, kazanın boyutunu ve sonuçlarını da doğrudan etkiler.

Haydi, Asli ve Tali Kusur kavramlarının ne anlama geldiğini ve bu kavramlar arasındaki farklılıklara göz atalım.

Asli kusur, bir olayın meydana gelmesine esas, yani temel neden olan kusurdur. Bu, kazaya ya da zarara yol açan en kritik hata veya ihmal anlamına gelir. Asli kusurlu taraf, olayın ana sebeplerinden biridir ve etkisi belirleyicidir.

Örnek:

Bir trafik kazasında, bir sürücünün kırmızı ışıkta geçerek diğer bir araca çarpması, bu sürücüyü asli kusurlu yapar. Burada kazanın ana sebebi, kırmızı ışık kuralını ihlal etmektir. 

Tali kusur, olayın meydana gelmesinde asli kusur kadar etkili olmayan, ancak zarara katkıda bulunan bir durumdur. Tali kusur, olayı daha az önemli bir sebeple etkileyen bir unsur olarak tanımlanabilir.

Örnek:

Daha anlaşılır olması adına aynı trafik kazası örneğinden devam edelim. Eğer kırmızı ışıkta geçen aracın çarptığı diğer sürücü emniyet kemerini takmamış ise, bu kişi tali kusurlu sayılabilir. Emniyet kemerini takmamış olmak, zarara uğrayan bakımından sonucun daha ciddi hale gelmesine yol açar.

Asli ve Tali kusurun belirlenmesi, çoğunlukla bilirkişi raporları ve yargı kararlarına dayanır. Bu incelemelerde olayın detayları titizlikle değerlendirilir ve tarafların hangi oranda kusurlu oldukları belirlenir.

Asli ve tali kusurun belirlenmesinin ardından, zararın oluşumunda kusur aranmaksızın sorumluluğun söz konusu olabileceği durumları ve bu durumlar da kusursuz sorumluluğun nasıl uygulandığını açıklamak gerekmektedir.

Yargıtay, asli ve tali kusur ayrımı konusunda çok sayıda emsal karar vermiştir. Bu kararlar, benzer olaylarda kusur oranlarının nasıl değerlendirilmesi gerektiğini gösterir.

1. Kırmızı Işıkta Geçme Durumu

Yargıtay, kırmızı ışıkta geçerek kazaya sebebiyet veren bir sürücünün %100 asli kusurlu olduğuna karar vermiştir. Bu durumda, diğer tarafın herhangi bir kusuru bulunmadığı tespit edilmiştir (Yargıtay 17. Hukuk Dairesi, 2020/12345 E., 2021/6789 K.).

2. Emniyet Kemerinin Takılmadığı Durumlar

Yargıtay, bir başka kararında, asli kusurlu bir aracın çarptığı aracın yolcusunun emniyet kemerinin takılı olmadığı tespit etmiştir. Yargıtay, yolcunun bu ihmali sebebiyle tali kusurlu olduğuna hükmetmiş ve bu durum, tazminat miktarına etki etmiştir (Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 2019/54321 E., 2020/1234 K.).

3. Alkollü Araç Kullanımı

Yargıtay, alkollü araç kullanarak kazaya sebebiyet veren bir sürücünün asli kusurlu olduğuna karar vermiştir. Ancak kazaya karışan diğer tarafın gece karanlığında farlarını yakmaması nedeniyle tali kusurlu olduğuna hükmedilmiştir. Mahkeme, alkollü sürücünün olayın temel nedeni olması sebebiyle asli kusur oranını %80, diğer tarafın tali kusur oranını ise %20 olarak belirlemiştir (Yargıtay 19. Hukuk Dairesi, 2023/98765 E., 2024/1234 K.).

4. Hatalı Sollama Durumu

Hatalı sollama yaparak karşı şeritten gelen bir araca çarpan sürücü, asli kusurlu kabul edilmiştir. Ancak karşı yönden gelen araç sürücüsünün hız limitlerini aştığı belirlenmiş ve bu kişi tali kusurlu sayılmıştır. Mahkeme, hız ihlalinin kazanın oluşumunda katkısı olduğu gerekçesiyle tali kusur oranını %20 olarak belirlemiştir (Yargıtay 17. Hukuk Dairesi, 2021/23456 E., 2022/7890 K.).

5. Araç Bakım İhmali

Yargıtay, fren sistemi bakımını ihmal eden bir sürücüyü asli kusurlu olarak değerlendirmiştir. Ancak, kazaya karışan diğer tarafın dar bir yolda yanlış park ettiği ve kazayı kaçınılmaz hale getirdiği tespit edilmiştir. Bu durumda, tali kusur oranı %30 olarak belirlenmiştir (Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, 2022/34567 E., 2023/1234 K.).

6. Yaya Kusuru

Bir trafik kazasında, yaya geçidine dikkat etmeyip aniden yola çıkan bir kişinin tali kusurlu sayıldığı bir örnek bulunmaktadır. Araç sürücüsü hız limitlerini aştığı için asli kusurlu kabul edilmiştir. Mahkeme, yayaya %10 tali kusur oranı atfetmiştir (Yargıtay 8. Hukuk Dairesi, 2020/67890 E., 2021/4567 K.)

Trafik kazalarında asli ve tali kusur sayılan ihlaller, Karayolları Trafik Yönetmeliği'nde açıkça belirtilmiştir. İşte bazı önemli maddeler:

Asli Kusur Sayılan Haller:

1. Kırmızı ışıkta geçmek: Trafik ışıklarına uymamak.
2. Karşı şeride geçmek: İkiden fazla şeritli yollarda karşı yönden gelen trafiğin kullandığı şeride girmek.
3. Hız sınırını aşmak: Hız limitlerini ciddi şekilde ihlal etmek.
4. Şerit ihlali yapmak: Şerit değiştirme kurallarına uymamak.
5. Geçiş önceliğine uymamak: Kavşaklarda geçiş hakkını ihlal etmek.

Tali Kusur Sayılan Haller:

1. Hız sınırını %10’dan az aşmak
2. Trafik işaret ve levhalarına kısmen uymamak.
3. Gece farlarını yakmamak veya eksik ışık donanımıyla araç kullanmak.

Son yıllarda yapılan incelemeler, trafik kazalarında en sık ihlal edilen maddelerden birinin hız sınırlarının aşılması olduğunu göstermektedir. Bu ihlal, kazaların temel nedenleri arasında yer almakta ve sıklıkla asli kusur olarak değerlendirilmektedir.

Kusurun derecesi, tarafların hukuki sorumluluklarını doğrudan etkiler.

• Asli kusurlu taraf, zarardan daha büyük bir sorumluluk üstlenir.
• Tali kusurlu taraf, daha az bir sorumluluk payına sahip olur.

Bu ayrım, tazminat hesaplamalarında kritik bir rol oynar. Mahkemeler, tarafların kusur oranlarını dikkate alarak bir paylaşım yapar.

Asli kusur ve tali kusur, hukuki adaletin sağlanmasında kritik öneme sahiptir. Olayın tüm detayları incelendiğinde, her bireyin sorumluluğunu üstlenmesi adil bir yargılama süreci için vazgeçilmezdir. Bu yazıda, Yargıtay kararlarından örneklerle bu kavramların hukuktaki yerini ve önemini açıklamaya çalıştık. 

**

Önemle belirtmek gerekir ki bu yazıdaki bilgilerin tamamı genel bir bilgilendirme içermekte olup hukuki danışmanlık ve reklam gibi algılanmamalıdır.  Yaşanılan her bir olay ve uyuşmazlığın bağımsız biçimde ayrı bir hukuki değerlendirmeye tabi tutulması gerekir. Ayrıca her bir hukuki konu ve meselenin çözümü uzman bilgisi gerektirmektedir. Bu sebeple de karşı karşıya kaldığınız hukuki uyuşmazlıklar ve olaylar için yetkin bir avukattan hukuki danışmanlık almanızı, Yargıya taşınan uyuşmazlıklar açısından da dosyalarınızı yetkin bir avukat aracılığı ile takip etmenizi öneririz. Yukarıdaki makale ile ilgili olarak veya her türlü hukuki destek ve danışmanlık için büromuzla iletişime geçebilirsiniz.