Muvazaa kelimesi, Arapça kökenli olup “gizleme, örtbas etme, görünüşte yapma” anlamlarına gelir. Hukuki terminolojide muvazaa, iki tarafın üçüncü kişileri aldatmak amacıyla, gerçekte aralarında geçerli olmayan bir işlemi, varmış gibi göstermeleridir. Bu gibi durumlarda, görünürdeki işlem geçerli sayılmaz; taraflar arasında gizli olarak yapılan esas işlem dikkate alınır.
Muvazaa Hangi Durumlarda Ortaya Çıkar?
Muvazaa uygulamada çoğunlukla taşınmaz satışlarında, devir işlemlerinde ve borç ilişkilerinde görülür. Taraflar bazı nedenlerle gerçekteki iradelerini gizleyerek, yalnızca görünüşte bir sözleşme yaparlar. Muvazaalı işlemler genellikle aşağıdaki amaçlarla yapılır:
- Vergi ödemekten kaçınmak,
- Mal kaçırmak veya alacaklıdan mal gizlemek,
- Yasal sınırlamalardan kaçmak,
- Üçüncü kişilerin haklarını engellemek.
Muvazaanın Hukuki Sonuçları Nelerdir?
Geçersizlik: Muvazaalı işlemler, Türk Borçlar Kanunu’na göre baştan itibaren geçersiz sayılır. Bu işlemler taraflar arasında hüküm doğurmaz.
Gerçek irade esas alınır: Taraflar arasında gizli olarak yapılan gerçek sözleşme, kanuna ve ahlaka aykırı değilse geçerliliğini koruyabilir.
Üçüncü kişiler dava açabilir: Muvazaa, özellikle alacaklıların zararına olacak şekilde yapıldıysa, alacaklılar muvazaa nedeniyle iptal davası açabilir.
Resmî delillerle ispat gerektirir: Muvazaanın ispatı ciddi bir hukuki süreç gerektirir ve çoğu zaman tanıkla ispat mümkün değildir; yazılı ve güçlü deliller aranır.
Muvazaa Nasıl Tespit Edilir?
- Sözleşmenin içeriği ile tarafların gerçek davranışları arasında çelişki varsa,
- Taraflar arası mal paylaşımı fiilen farklı şekilde gerçekleşiyorsa,
- Sözleşmenin taraflarından biri işlemden fiilen etkilenmiyorsa,
- Aleni satışlara rağmen taşınmazın fiilen el değiştirmediği tespit ediliyorsa,
muvazaa şüphesi doğar ve bu durumda dikkatli bir inceleme yapılması gerekir.
Avukata Danışmanın Önemi
Muvazaa hukuki anlamda karmaşık ve ispatı zor bir olgudur. Ayrıca muvazaanın hukuken farklı şekillerde ortaya çıkabileceği ve her birinin ayrı hukuki sonuçları bulunabileceği unutulmamalıdır.
Muvazaa iddiası, usule uygun şekilde ileri sürülmezse hak kaybı yaşanabilir. Bu nedenle, şüpheli işlemlerle ilgili işlem yapmadan ya da muvazaa iddiasında bulunmadan önce mutlaka alanında uzman bir avukata danışılması gerekmektedir.
