Kolluk Müdahalesinde Görüntü Kaydı Yasağı İptal Edildi

Kolluk müdahalesinde ses ve görüntü kaydı yasağı getiren düzenleme Danıştay tarafından iptal edildi.

Sosyal medya platformlarında da sıklıkla gördüğümüz gibi vatandaşlar karşılaştıkları kolluk müdahalelerinde hukuka aykırı durumlar yaşanma ihtimaline karşın gerçekleşen diyalog ve eylemleri video kaydına almakta ve kimi zaman bu görüntüler sosyal medyada yayılmaktadır. Bu durumun özellikle eylemler sırasında kolluk birimlerinin görevlerini yapmalarına engel teşkil ettiği ifade edilmekteydi.

İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğünün "Ses ve görüntü kaydı alınması" konulu, 27/04/2021 tarih ve 2021/19 sayılı Genelgesi, kolluk müdahalesi sırasında vatandaşlar tarafından kolluk görevlilerinin ses ve görüntülerinin kayda alınmasına ilişkin yasaklar içermekteydi.

            Genelgeye karşı CHP, çok sayıda baro ve sivil toplum örgütleri ve Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) tarafından Danıştay’da iptal davası açıldı. Bursa Barosu, kişisel verileri ve özel hayatın gizliliğini ihlal edecek ses ve görüntü alınmasının engellenmesi için kolluk personeline talimat verilmesinin yetki aşımı olduğu belirtilerek “…kişilerin rızası olup olmadığı anlaşılmadan, şikayete ve/veya tazminat hukuku usullerine başvuru kategorisindeki bir olguya dönük fiillerin niteliğini ve hukuksallığını anlamadan, özel kişilerin şikayeti olup olmadığına bakmadan idari kolluğun kendiliğinden engellemesini istemek, özel hukuka ya da şikayete tabi bir alanın re'sen kolluk tedbiriyle düzenlemesi anlamına gelmektedir. Hukuka aykırı bu durumun, Anayasa'nın 36. maddesi uyarınca, herkes meşru vasıtalarla hak arama hürriyetine sahiptir. Kişilerin hak arama hürriyetlerinin bir parçası olarak, işlenen suçu ispat amacı kişisel veriler hukukunun istisnası olmasının ötesinde, hukuken korunması gereken üstün bir değerdir. Dava konusu işlem doğrudan mahkemenin takdir ve kanaat alanına yönelerek 'ilgililerin' delil toplama hakkının özünü ortadan kaldırmakta, bu durum hem yetki gaspı, hem usule aykırı, hem de yöneldiği alan itibariyle konu ve amaç sakatlığına tekabül etmektedir. Öte yandan Türk Ceza Kanunu'nun 134. maddesinin gerekçesinde özel hayatın 'başka suretle başkaları tarafından görülmesi mümkün olmayan bir özel yaşam olayı...' olarak ifade edilmekte, buna göre herkes tarafından bilinebilecek durumdaki olayların ve olaylar esnasında yapılan konuşmaların ses kaydının alınmasının özel hayatın ihlali suçunu oluşturmadığı gibi bir suç durumunda başka surette delil elde etme imkanı yok iken veya kaybolma olasılığı bulunan kanıtların kaybolmalarının engellenmesi amacıyla ses kaydı alınması durumunda da suçun oluşmayacağı Yargıtay kararları ile sabittir” gerekçesiyle ilgili genelgenin iptalini talep etti.

Danıştay 10. Dairesi tarafından 2021/2761 E., 2023/9196 K. sayılı ve 27/12/2023 tarihli karar ile “Genelgenin, Emniyet Genel Müdürlüğü birimleri arasında yapılan bir iç yazışmanın ötesinde, kurum binası dışında yürütülen görev sırasında üçüncü kişilerce elde edilmek istenen ses ve görüntü kaydının engellenmesi ve gerektiğinde müeyyide uygulanması talimatı bakımından ilgililerin hukukunu doğrudan etkileyen, onların hak ve yükümlülüklerinde değişiklik yaratan ve hukuk aleminde sonuç doğurması için başka bir işleme ya da onay mekanizmasına ihtiyacı olmayan, kamu gücüne dayalı bir irade beyanı niteliğinde bulunduğu, bu haliyle kesin ve yürütülmesi zorunlu mahiyet arz ettiği anlaşıldığından, davalıların usule ilişkin itirazları yerinde görülmemiştir” denilen karar, Anayasa, yasalar, AİHS ve içtihatlardan pek çok dayanakla devam etti ve “…söz konusu genelge ile getirilen düzenlemelerin temel hak ve hürriyetler içerisinde bulunan haberleşme hürriyeti ile basın hürriyetine yönelik kural ve sınırlamalar getirdiği anlaşılmış olup; bu haliyle yasama organının tasarrufu niteliğindeki kanun yerine yürütme organına dahil davalı idarece genelge niteliğinde bir düzenleyici işlem ile adı geçen temel hak ve hürriyetlere yönelik sınırlama getirilmesinde Anayasamızın 7. ve 13. maddelerine uyarlık bulunmadığı kanaatine varılmıştır. Açıklanan nedenlerle;

         Dava konusu İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğünün "Ses ve görüntü kaydı alınması" konulu, 27/04/2021 tarih ve 2021/19 sayılı Genelgesinin İPTALİNE…” şeklindeki gerekçe ile ilgili genelgenin iptaline hükmedildi.